Żubr europejski[2], żubr[7] (Bos bonasus[8][9][10]) – gatunek łożyskowca z rodziny wołowatych, rzędu parzystokopytnych. W 2013 roku światowa liczebność gatunku wynosiła 5249 osobników, z czego 1623 przebywało w hodowlach zamkniętych, a 3626 żyło w wolnych i w półwolnych populacjach[11]. Według danych z 2013 roku w Polsce żyło 1377 żubrów, z czego większość (1138) w stadach wolnościowych (pięć populacji)[11], z końcem 2017 liczba ta wzrosła do 1873 osobników[12], z końcem 2019 do 2269 zwierząt[13], a u schyłku 2020 do 2316[14]. W 2021 roku liczebność wynosiła 2429 osobników (w tym 206 w hodowlach zagrodowych (76 samców oraz 130 samic) i 2223 w hodowlach wolnych)[15].

Żubr jest największym ssakiem lądowym w Europie[16].

Taksonomia

Żubr jest prawdopodobnie potomkiem krzyżówek powstałych w wyniku hybrydyzacji pomiędzy żubrem pierwotnym i turem[17].
Żubr został opisany naukowo przez Karola Linneusza jako Bos bonasus, lecz od XIX wieku[18] jest zwykle klasyfikowany w rodzaju Bison razem z północnoamerykańskim bizonem (Bison bison). Wyróżnia się dwa podgatunki:

żubr nizinny[2] (Bos bonasus bonasus) – przed I wojną światową zamieszkiwał w stanie dzikim jedynie Puszczę Białowieską. W wyniku działań wojennych i kłusownictwa do 1920 nie dotrwał żaden osobnik tej populacji. Odtworzono ją dzięki osobnikom trzymanym w niewoli.
żubr karpacki[2] (węgierski) (Bos bonasus hungarorum) – żył na terenie południowych Karpat i Siedmiogrodu. Wymarł około 1790 lub w 1762 roku. Istnienie tego podgatunku nie jest jednak pewne, ponieważ został on opisany na podstawie fragmentu mózgoczaszki jednego dorosłego samca.